ÇANAKKALE SAVAŞI TARİHİ ÖZET | Çanakkale Şehitlik Turu

ÇANAKKALE SAVAŞI TARİHİ ÖZET

Çanakkale Savaşı veya Çanakkale Muharebeleri, I. Dünya Savaşı sırasında 03 Kasım 1914-09 Ocak 1916 tarihleri arasında, Gelibolu Yarımadası üzerinde Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa) arasında yapılan Türk tarihi ve dünya tarihi açısından son derece önemli, tarihin en kanlı sayfalarından olan deniz ve kara muharebeleridir.

1914 Yılı 28 Haziran günü, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtı Arşiduk Franz Ferdinand, eşiyle beraber Bosna-Hersek’in merkezi Saraybosna’yı ziyareti sırasında bir Sırp milliyetçisi olan Gavrilo Princip tarafından silahıyla Avusturya -Macaristan İmparatorluğu veliahdı Franz Ferdinand’a ateş etmesiyle Ferdinand’ın boğazına saplanan kursunun ense tarafından çıkıp Arsiduk’ün eşine saplanarak ikisinin de olay yerinde hayatını kaybetmesi I. Dünya Savaşı’nın fitilini ateşlendi.

Bir tarafta itilaf kuvvetleri diye anılan; İngiltere, Fransa, Rusya’nın başı çektiği devletler, diğer tarafta Osmanlı İmparatorluğu’nun yer aldığı Almanya, Avusturya-Macaristan daha sonra Bulgaristan’ın dâhil olduğu ittifak kuvvetleri arasında Dünya tarihinin en kanlı savaşı başladı.

Osmanlı İmparatorluğu, Almanya’nın Rusya’ya savaş ilan ettiği 1 Ağustos 1914’ün hemen ertesi günü, Almanya ile bir ittifak antlaşması imzalaması, Almanya’nın ana gücünü oluşturduğu İttifak Devletleri safında fiilen savaşa gireceği anlamına gelir. Anlaşmadan sonra Osmanlı, seferberliğin tamamlanmadı ve Çanakkale Boğazı savunmasının tamamlanmaması gibi gerekçelerle fiilen savaşa girmeyi istemedi, ertelemeye çalışıldı. Ancak Almanya, Osmanlı’ya bir an önce savaşa fiilen girilmesi için baskılarını sürdürür. Bu baskılar, Akdeniz’de Britanya donanması önünden kaçan Alman Goeben ve Breslau savaş zırhlıların İstanbul’a gelmesiyle bir oldubittiye getirildi.

Daha sonra Osmanlı Donanması’na bağlı bir grup zırhlıları ile Karadeniz’e açılan zırhlılar 29 Ekim 1914 tarihinde Rus limanlarını bombalayınca 1 Kasım 1914 tarihinde Rusya, Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etti. Ardından İngiltere ve Fransa 5 Kasım 1914 de Osmanlı İmparatorluğuna savaş ilan ederler. 11 Kasım 1914 tarihinde Osmanlı Devleti, İtilaf devletlerine (Birleşik Krallık, Rusya, Fransa) resmen savaş ilan etti. 14 Kasım 1914 Osmanlı Padişahı ve Halife V. Mehmet Reşat Dünya Müslümanlığını, İtilaf Devletlerine karşı savaşa çağıran Cihad-ı Ekber’i ilan etmesiyle artık Osmanlı Devleti fiilen I. Dünya Savaşı’na girdi.

Osmanlı Devleti, tarihinde en fazla maddî ve manevî kaybı 1. Dünya Savaşı sırasında yaşadı. Bu savaş sırasında en fazla şehit Çanakkale cephesinde verildi. Dünya tarihinde dar bir alanda çok büyük orduların savaşmasına sahne olan cephedir Çanakkale. Tarihimizde bir savaşta ilk defa bu kadar fazla talebe ve yetişmiş insan gücü kaybı Çanakkale’de yaşandı. Osmanlı da Çanakkale cephesinin Genel Komutanı Alman General Liman Von Sanders’tir. Osmanlı adına Çanakkale Boğazında alınan tedbirlerden genel sorumlu Komutan ise Cevat Paşa’dır.
Ayrıca Esat Paşa ve Mustafa Kemal gibi önemli subaylar da bu cephede görev alacaklardır…

İtilaf Devletleri Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul’u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek, Rusya ile güvenli bir erzak tedarik ve askeri ikmal yolu açmak, başkent İstanbul’u zapt etmek suretiyle Almanya’nın müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletleri’ni zayıflatma amaçları ile ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı’nı seçtiler. İngiltere’nin bu cephenin açılmasında birinci derecede aktif rol aldığını da belirtmek doğru olur. Nitekim İngiliz Donanma Bakanı Churchill, cephenin açılmasında büyük çaba gösterir ve etkili olur. Gerçekten o, bu cephenin açılmasının baş mimari olur, Türklerin askeri gücünü ciddiye almadı, olayı basit ve sadece “sınırlı bir cezalandırma hareketi” olarak görüldü. Bu yanılgısı Churchill’ e aylar sonra çok pahalıya mal olacaktı.

Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu

ÇANAKKALE CEPHESİ DENİZ HAREKÂTI

ÇANAKKALE; Türk’ün sayısız zafer, şan ve şerefle dolu tarihinin EN PARLAK SAYFASIDIR.

Çanakkale Zaferini yaratan kuvvet; 1914 yazında DEVLETİ İLE küçümsenen, DEĞERLERİ hakkında yanlış teşhis konan “TÜRK ORDUSU” dur.

1912-1913 BALKAN SAVAŞLARI

YUNANİSTAN DENİZ KUVVETLERİ AVEROF ZIRHLISI

28-29 EKİM 1914

OSMANLI DONANMASI YAVUZ VE MİDİLLİ ZIRHLILARI DÂHİL 32 ADET SAVAŞ GEMİSİ İLE KIRIM YARIMADASINDA RUSYA LİMAN VE ASKERİ TESİSLERİNİ BOMBALAMASI

3 KASIM 1914 ÖNCESİ

BOĞAZDA SAVUNMA:

SAVUNMA; MAYIN HATLARI;

DENİZ’E SAMSUN, İNTİBAH, SELANİK VE NUSRAT ADLI MAYIN DÖŞEME GEMİLERİ

BOĞAZA DİK 11 HAT OLUŞTURULDU. TOPLAM 403 ADET MAYIN DÖŞENDİ.

SAVUNMA; TOPÇU MEVZİLERİ-TABYA’LAR;

ANADOLU 10 ADET MEVZİİ -AVRUPA YAKASINDA 10 ADET MEVZİİ

TOPLAM 218 ADET TOP MEVZİLENDİRİLDİ.

SAVUNMA; 8 ADET GECE AYDINLATMASI İÇİN PROJEKTÖR MEVZİLENDİ.

SAVUNMA; NARA VE AKBAŞ KALE HATTINA DENİZE İNG.-FRA.

DENİZALTILARININ GEÇMESİNE ENGEL “TEL-HALAT ÖRGÜ AĞLAR” DÖŞENDİ.

3 KASIM 1914

ÇANAKKALE BOĞAZ KOMUTANI ALBAY CEVAT BEY VE YARDIMCISI YARBAY SELAHADDİN ADİL BEY’LER.

İLK ŞEHİTLER VE SAVAŞIN İLK GÜNÜ

İngiliz ve Fransız Donanması GEMİ TOPLARI İLE Sedd-ülbahir kalesi ve Kumkalesi ve Orhaniye ve Ertuğrul Tabyaların şiddetle bombardıman edilmesi.

5 Subay

81 Asker,

Toplam 86 Şehit. İlk şehitlerin verildi.

28 KASIM 1914

İngiltere Deniz Bakanı Wınston Churchill, Başbakan Herbert Henry Asquith ve Deniz Kuvvetleri Başkomutanı Lord Jhon Fischer ile yapılan görüşmede, Lord Fischer, Çanakkale Boğazı’na karşı denizden yapılacak deniz taarruzu ile İstanbul’un işgal edilmesi onaylandı.

13 ARALIK 1914

Sarısığlar mevki’inde (şimdi ki Kolin Hotel önleri) demirli halde bulunan Mesudiye Zırhlısı, Türk mayın hatlarını aşarak yaklaşan İngiliz B-11 denizaltısı Avustralya’lı Teğmen Norman Douglas Holbrook komutasında torpido atışı ile batırıldı. Anısına doğduğu kentin adı “HOLBROOK” olarak değiştirildi.

15 OCAK 1915

Çanakkale boğaz girişine kadar gelip içeriye girme teşebbüsünde bulunan SAPHİR adlı Fransız denizaltısı, MAYINA çarparak batırıldı.

2 ŞUBAT 1915

OSMANLI GENELKURMAY BAŞKANLIĞI (HARBİYE-İSTANBUL) Yarbay Mustafa Kemal Bey, Tekirdağ’a geldi ve 19. Tümen Komutanlığı görevine başladı.

17 ŞUBAT 1915

İTTİFAK HAVA KUVVETLERİ

İngiltere; 1 Adet Arc Royal ana uçak Gemisi

1 Adet Short,

3 Adet Wight ve

3 Adet Sopwith Tipi Savaş uçağı harekât bölgesindedir.

Toplam; 25 Adet Uçağı ile

Fransızlar 8 Adet Uçağı

2 Adet Deniz uçağı mevcuttur.

Müttefik Hava Kuvvetleri Gücü toplam 42 Adet uçak’tır.

Bu sayı 1915 Mayıs Ayında 72 Adet uçağa çıkacaktır.

TÜRK HAVA KUVVETLERİ;

Toplam 5 Adet Alman Uçağı mevcuttur.

19 ŞUBAT 1915

HAREKÂT SÜRECİ BAŞLANGIÇ GÜNÜ

İNGİLİZ VE FRANSIZ DENİZ KUVVETLERİ

KARŞILIKLI SİLAH AĞIRLIK DEĞERLERİ;

UÇAK GEMİLERİ;

Ark Royal

HMS. Ben-My-Chree; 11 Ocak 1917’de Topçu Yüzbaşı Mustafa Ertuğrul tarafından Antalya açıklarında batırılmıştır.

ZIRHLILAR;

Queen Elizabeth: General Sir Ian Hamilton‘un sancak Zırhlısı olarak görev yaptı.

MUHAREBE KRUVAZÖRLERİ;

İndefatigable,Indomitable

INFLEXIBLE: 18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Deniz Harekâtı sırasında mayına çarparak hasar gördü.

DREADNOUGHT ZIRHLILARI;

Agamemnon, Albion, Canopus, Cornwallis, Exmouth, Glory

GOLİAT: Muavenet-i Milliye Muhribi tarafından batırıldı.

Hibernia, Implacable, London, Lord Nelson, Magnificent, Mars, Prince George, Prince of Wales, Queen, Russell, Swiftsure, Venerable, Vengeance

IRRSESTIBLE: 18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Deniz Harekâtları sırasında mayına çarparak battı.

MAJESTİC: 27 Mart 1915 tarihinde Alman U-21 denizaltısı tarafından torpillenerek batırıldı.

OCEAN: 18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale Deniz Harekâtları sırasında mayına çarparak battı.

TRİUMPH: 25 Mayıs 1915 tarihinde Alman U-21 Denizaltısı tarafından torpillenerek batırıldı.

KRUVAZÖR;

Amethyst, Bacchante, Blenheim, Chatham, Cornwall, Dartmouth, Doris, Dublin, Edgar, Endymion, Europa, Euryalus, Grafton, Heroic, Kent, Minerva, Phaeton, Sapphire, Talbot, Theseus

MUHRİPLER;

Arno, Beagle, Bulldog, Chelmer, Colne, Foxhound, Grampus, Grasshopper, Hussar, Jed, Kennet, Louis, Lydiard, Mosquito, Partridge, Pincher, Racoon, Rattlesnake, Renard, Ribble, Scorpion, Scourge, Usk, Wear, Wolverine

MONİTORLAR;

Abercrombie, Earl of Peterborough, Havelock, Humber, Raglan, Roberts, Sir Thomas Picton, M33

ASKERİ YATLAR;

Anemone, Aster, Heliotrope, Honeysuckle, Jonquil.

DENİZALTILAR;

B-6, B-11, E-2, E-7, E-11, E-14, E-15, E-20 – 8 ADET

DİĞER DENİZ VASITALARI;

Triad, Egmont, Canning (Balon Gemisi), Hector (Balon Gemisi), Manica (Balon Gemisi)

FRANSIZ DENİZ KUVVETLERİ

ZIRHLILAR;

Charlemagne, Gaulois, Henri IV, Saint Louis,

SUFREN: BATTI

BOUVET: 18 Mart’ta mayına çarparak battı.

MASSENA: Kasım 1915’te Sedd-ül bahir açıklarında batırıldı.

KRUVAZÖRLER;

Jauréguiberry, Jeanne d’Arc, Latouche Tréville

DENİZALTILAR;

Bernoulli

JOULE: 1 Mayıs’ta mayına çarparak battı.

MARRİOTE : 27 Temmuz’da batırıldı.

SAPHİR: 15 Ocak 1915’te battı.

TURQOUISE: 30 Ekim’de AKBAŞ’TA el konuldu.

TÜRK-ALMAN DENİZALTILARI;

6 ADET ALMAN DENİZALTI

RUSYA DENİZ KUVVETLERİ;

ASCOLT – Rusya İmparatorluk Deniz Kuvvetleri Kruvazörü

AVUSTRALYA DENİZ KUVVETLERİ;

AE2 – Avustralya Kraliyet Deniz Kuvvetleri DENİZALTI;

MARMARA YA GEÇEN İLK DENİZALTIDIR.

30 Nisan 1915’te SULTANHİSAR torpidobotu tarafından batırıldı.

ŞU ANDA KARABİGA LİMANI AÇIKLARINDA DENİZİN 50 M. DİBİNDE BULUNMAKTADIR.

19 ŞUBAT 1915

SAAT 09.15

Deniz Harekâtı başladı.

Düşman Zırhlıların Sedd-ül bahir ve Kum Kale’ye taarruzu… Sedd-ül bahir ve Kum Kale’nin susturuldu. Anadolu da Orhaniye ve Avrupa da Ertuğrul Gazi Tabyası susturuldu.

Orhaniye Tabyasında görevli Topçu Teğmen Woermann adlı bir Alman Subayı,

Top başında GÖREVİ SIRASINDA şarapnel parçasıyla hayatını kaybetti.

Çanakkale Cephesi’nde hayatını kaybeden ilk Alman Subayı idi. Kendisine aynı bir Türk Subayı gibi Tören yapıldı. Tabutu Türk Topçu askerlerince omuzlarda uzun süre taşınmıştır.

25 ŞUBAT 1915