GÜNEY CEPHESİ
Dur Yolcu Yazısı-Değirmendere Tabya
Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak, bir devrin battığı yerdir.
Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın
Bir vatan kalbinin attığı yerdir.
Şair Necmettin Halil ONAN’ a ait şiir, 1960 yılında bölgede yedek subay olarak askerlik yapmakta olan Seyran ÇEBİ ve Komutanı Üsteğmen Turan Şekip Pınar tarafından düşünülerek, Çanakkale şehir merkezi ve boğazdan geçecek tüm gemiler tarafından kolayca görülebilecek bir alana yapılır.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu.
Kilitbahir Kalesi
Fatih Sultan Mehmet tarafından Çanakkale Boğazının 1.270 m. uzunluğunda olan en dar yerine, karşılıklı yaptırılan kalelerin Avrupa kıtası tarafında yer alan kaledir. Karşı tarafta Anadolu yakasında Kale-i Sultaniye bugün bilinen adıyla Çimenlik Kalesi bulunmaktadır. 1462-1463 yılında inşa edilir. Denizin kilidi anlamına gelen Kilitbahir Kalesinin önünde Boğaz’a giriş-çıkış yapan bütün gemiler durdurularak kontrol edilmişlerdi. 1.541 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından güney kısmı çevreleyen bir sur duvarıyla dış uçta bugün Sarıkule diye adlandırılan bir kule yapılır. Kale, 1.870 yılında Sultan Abdülaziz tarafından ikinci kez restore edilir.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu.
Namazgâh -Hamidiye Tabyası
1.770 yılında yapımına başlanan 23 adet Top Mevzii-Tabya 26 adet Bonet’ten-Cephanelikten oluşan Çanakkale Boğazının ilk ve en büyük Tabyasıdır. Sultan II. Mahmut, Sultan Abdülmecit ve son olarak 1.890 lı yıllarda Sultan II. Abdülhamit döneminde yapılan ilaveler ile bugünkü halini alır. Çanakkale deniz muharebeleri sırasında 16 adet kıyı topuna sahip tabyanın topları 2 adeti uzun, 14 adeti kısa menzilliydi. Uzun menzile sahip 2 adet topu Çanakkale savaşında kullanıldı, diğerleri yetersiz kalır.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Rumeli Mecidiye Tabyası
2007 yılında restore edilen ve Kahraman Koca Seyit Onbaşının 2. Top 4. Numaralı topçu neferi olarak görev yaptığı Tabya, Rumeli Hamidiye Tabyasını geçince yolun üst tarafındadır. Goncasuyu Tepesi güney eteklerinde deniz seviyesinden yaklaşık 20 metre yüksekte, sekiz adet cephanelik ve yedi adet top mevzii ile kıyıya paralel olarak tahkim edilir. Çanakkale savaşı Boğaz muharebesinde düşman zırhlıları tarafından atılan top mermileri Tabyada görevli 16 eri şehit olur. Bu askerlerin toplu olarak gömüldüğü alan, Mecidiye Şehitliği olarak düzenlenir.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Şahindere Sargı Yeri ve Şehitliği
2004 yılında açılan Şehitliğinin girişinde yer alan tabelada 1, 2, 5, 6, 7, 10 ve 11. Tümenlere ait isimleri tespit edilen 1969 şehidimizin bu alanda yattıkları belirtilmektedir. Bölge aynı zamanda sargı mahalli olarak kullanılır. Şehitlikte bulunan anıt, zemine yapılan ay ve ortasında yıldız Türk bayrağını, üçgen konik sütün ise şehitlerimizin göğe yükselişi temsil edilmektedir.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Alçıtepe Köyü Askeri Sargı Yeri Müzesi
2018 yılında oluşturulan müze-Askeri Hastane- Sargı Yeri, Osmanlı da Hilal-i Ahmer Cemiyeti-Bugünün Kızılay Başkanlığı tarihi arşivinden istifade edilerek hazırlanan ve cephede yaralanan Mehmetçiğin sargılarının ve ameliyatlarının nasıl yapıldığının gözler önünde sergilendiği etkileyici bir alandır. Çanakkale muharebelerinde yaralanan ve hastalanarak mevzi gerisine alınması gereken erlerin ilk tedavileri sargın yerinde yapılırdı. Sonra, yarası hafif olanlar tekrar cepheye gönderiliyor, yarası ağır olanlar ise sargı yerlerine gönderilirdi.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Çanakkale Şehitler Abidesi
- 08. 1960 tarihinde yapımı tamamlanarak törenle açılışı yapılır. 41,7 metre yüksekliğindeki Dört ayak üzerine oturtulan bir kubbeden oluşan anıt, Feridun Kip, İsmail Utkularve Doğan Erginbaştarafından tasarlanır. Çanakkale şehit olan tüm askerlerimizin anısına Morto Koyu sırtlarına inşa edilmiştir. Şehitlik bölgesinde en çok ziyaret edilen ana ziyaret noktası olan Abide, Mimarı Doğan Erginbaş’ın ifadesiyle “Tüm coğrafyalardan gelen şehitlerimizin toplu bir şekilde göğe yükselişini temsil etmektedir.” Çanakkale şehitlik turunda en çok görülmesi gereken yerdir.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Şehitler Abidesi Sembolik Mezarlar
Çanakkale Şehitler Abidesi bahçesi içerisinde yer alan sembolik mezarlıklar 2007 yılında ziyarete açıldı. Şehitlikte Çanakkale Savaşları sırasında şehit düşen ve bugüne kadar isimleri tespit edilen 62.770 şehidimizin isimleri yer almaktadır.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Meçhul Asker-Şehitler Abidesi
Çanakkale Savaşı sırasında bir Anzak askerinin yanında Avustralya’ya götürdüğü şehidimize ait kafatası 2003 yılında Türk yetkililerine teslim edilmesi üzerine, araştırmalar yapılır ancak kafatasının hangi askerimize ait olduğu tespit edilemediğinden, Meçhul askere ait şehidimizin kafatası Çanakkale şehitler abidesi bahçesine 18 Mart 2003 günü dualarla defnedilir.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Sedd-ül bahir Ertuğrul Koyu
Çanakkale Ezineli Yahya çavuş ve 61 silah arkadaşının efsaneleştiği Sedd-ül bahir köyü batı sahilinde, 25 Nisan 1915 günü sabahı bu koya çıkmak isteyen beş bin İngiliz askerini sahile kilitleyen ve onların kanıyla kan gölüne çevirdikleri Çanakkale destanının yaşandığı Ertuğrul koyu.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
KUZEY CEPHESİ
Mehmetçiğe Saygı Anıtı-Albayrak Sırtı
1992’ de yaptırılır. Yaralı bir Avustralya subayını kucağına alıp Anzak siperlerine taşıyan Türk askeri, anıtta kahraman Mehmetçiği temsil eder. Anıtın kitabesinde, eski Avustralya Genel Valisi Lord Casey’ in sözleri olduğu ifade edilen şu alıntı mevcuttur;
“Biz Gelibolu Yarımadası’ndan, Türklerle savaşarak ve binlerce insanımızı kaybederek kahraman Türk Milletine ve onun eşsiz vatan sevgisine duyduğumuz büyük takdir ve hayranlıkla ayrıldık. Avustralyalılar Mehmetçiği kendi evlatları gibi severler. Onların mertliği, vatan ve insan sevgisi, siperlerdeki dayanılmaz heybeti ve cesareti bütün Anzak’ları hayran bırakan yurt sevgisi, insanlığın örnek alacağı büyük hasletlerdir. Mehmetçiğe minnet ve saygılarımla”
Avustralya Genel Valisi Lord Casey 1967
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Kanlı Sırt- Lone Pine
Her iki taraf için de önemli ve kritik olan bu mevzi, 25 Nisan 1915 sabahı Anzaklar tarafından 07.00 civarında işgal edilir, ancak bu sırt üzerinde yerleşme imkânı bulamadan, Yarbay Şefik Aker Komutasında 27. Alay’ın 1 ve 2. Tabur’ların saat 07.50 sularında süngü taarruzlarıyla, şimdiki Lone Pine Anıt mezarlığının denize bakan yamacına kadar geri atılırlar, donanmanın ateş desteği altında söz konusu yamaç üzerinde mevzilenmeyi başardılar. Muharebeler sonrasında bu noktaya, Arıburnu cephesinin sol kanadından sorumlu olarak görev yapan 16. Tümen’in anısına Türk tarafınca bir anıt yaptırılır. Ancak söz konusu anıt, işgal döneminde Lone Pine Anıt Mezarlığı yapımında tamamen yıkılır.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Bomba Sırtı- 57. Alay Şehitliği
Mimar Nejat Dinçel tarafından tasarlanan 57. Alay Şehitliği, 1992 yılında Conkbayırı yolu kenarına Bomba Sırtı’nın kuzey ucunda inşa edilen bütünüyle sembolik bir şehitliktir. Şehitlik etrafında şadırvan ve açık Namazgâh da yapılır. Girişin solunda torununun elini tutar şekilde tasarlanır, “Dünyanın En Yaşlı Gazisi” iken 10 Eylül 1994’ te, 110 yaşında vefat eden Hüseyin Kaçmaz’ ın heykeli bulunmaktadır. Şehitliğin zemini üzerinde şehit 57. Alay askerlerinin isimlerinin yazılı olduğu 500 adet baş taşı bulunmaktadır. 57.Alay’ın Çanakkale Muharebeleri sırasında şehit düşen personelinden 1868 Mehmetçiğin isimlerinin bulunduğu görülmektedir.
13 Ağustos 1915 günü saat 17.00 civarında Alay Komutanı Yarbay Hüseyin Avni Bey’in Karargâh yeri yakınlarına bir top mermisi düşmesi sonucu şehit düştü.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Conk Bayırı-Atatürk Anıtı
Türkiye Cumhuriyeti’ ni kuran ulu önderimiz Gazi Mareşal Mustafa Kemal ATATÜRK’ ün 25 Nisan 1915 günü sabah saat 10.00 sularında kahraman 57. Piyade Alayına;
“Ben size taarruzu emretmiyorum ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize başka Komutanlar ve kuvvetler gelebilir.”
Emrini verdiği ve 10 ağustos 1915 günü göğsüne büyük bir şarapnel parçası gelip cebindeki saatinin parçalandığı yer.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Anzak Koyu
Arıburnu yarları ve Hain tepe eteklerinde bulunan yaklaşık 600 m.genişliğinde bir koydur. 25 Nisan 1915 sabahı Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinin Gelibolu Yarımadası üzerinde ilk ayak bastıkları yerdir. Çanakkale savaşında 8,5 ay Anzak askerleri bu bölgede Çanakkale Boğazı’ na ulaşmaya çabalar, ne yaptılarsa da Mustafa Kemal ve askerleri karşısında başarısızlığa uğradılar.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Yabancı Mezarlıklar
Gelibolu Yarımadası üzerinde Çanakkale muharebelerinde ölen İngiliz, Fransız ve Anzaklara ait büyüklü küçüklü aynı tipte yapılan 32 adet mezarlık-(Cemetery) 4 adet Anıt bulunmaktadır;
1.)Yeni Zellanda Ulusal Anıtı, 2.)Yeni Zellanda Chunuk Bair Mezarlığı Anıtı, 3.)Helles Anıtı, 4.) W Beach Mezarlığı, 5.) Pink Farm, 6.) Twelve Tree Copse Mezarlığı 7.) Yeni Zellanda Anıtı, 8.) Redout Mezarlığı, 9.) Skew Bridge Mezarlığı, 10.) Doughty-Wyli Mezarlığı, 11.) Lone Pine Mezarlığı ve Anıtı, 12.) Hill 10 Mezarlığı, 13.) Shell Green Mezarlığı, 14.) Johnston’s Jolly Mezarlığı, 15.) 4thBattalion Parade Ground Mezarlığı, 16.) Lancashire Landing Mezarlığı, 17.) Courtney’s And Steel’s Post Mezarlığı, 18.) Quinn’s Post Mezarlığı, 19.) The Nek Walker’s Ridge Mezarlığı, 20.) Baby 700, 21.) Fransız Savaş Mezarlığı ve Anıtı, 22.) Azmak Mezarlığı, 23.) The Farm Mezarlığı, 24.) Arıburnu (Beach) Mezarlığı, 25.) Shrapnel Valley Mezarlığı, 26.) Plugge’s Plateau Mezarlığı, 27.) Arıburnu Mezarlığı, 28.) Conterbury Mezarlığı, 29.) No.2 OutPost Mezarlığı, 30.) New Zelland No.2 OutPost Mezarlığı, 31.) Embarkation Pier Mezarlığı, 32.) 7 th Field Ambulance Mezarlığı, 33.) Hill 60 Mezarlığı ve 34.) Yeni Zelanda Anıtı, 35.) Green Hill Mezarlığı, 36.) Lalababa Mezarlığı,
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu
Siperler
Günümüzde zaman geçtikçe çoğu toprak altında kaybolan kilometreleri bulan iki tarafın karşılıklı siper hatları yaklaşık iki metre derinliğe kadar kazılıyordu. Özellikle Conkbayırına çıkan yolun sağında ve solunda Türk ve Anzak siperleri görülebilmektedir.
Çanakkale Günlük Gezi Tur Rehberi-Kılavuzu