Yazılar

57. Alay

İzzettin Çalışlar, 25 Nisan 1915 tarihinde 57. Alay’ın düşmana doğru atılışını şu şekilde tasvir etmişti:

“Bugünkü muhârebede askerimizin tevekkül-i dindârâneleri (dini inançları) pek ziyâde şâyeste-i takdîrleridir (takdire layıktır). 57’nci Alay efrâdı (askerleri) başka bir aşk ile çarpışmışlardı. Efrâd şahâdet mertebesine varmak emel ve hissiyâtıyla meşbû’ (dolu) idi. Cennete kavuşacaklarına imân etmişlerdi. Muhârebeden sonra arâzî üzerinde şuraya buraya bırakılmış çamaşırlara tesâdüf ediliyordu. Bu çamaşırlar şehîd olunca temiz libâs (elbise) ile cennete kavuşmayı düşünen dindâr kahramânların attıkları eski ve kirli çamaşırlar idi. Yerine temiz çamaşırları giymişlerdi. Böyle bir asker şehîd oluncaya kadar dâ’imâ gazidir. Düşmanı önüne katar, savletine, süngüsüne düşman dayanmaz. Bu ulvî hâtıra târîh-i askerî ve millîyemizi (milli ve askerî tarihimizi) tezyîn eden (süsleyen) vekâyi’den (olaylardan) ma’dûd olmaya (sayılmaya), daima tahattür edilmeye (hatırlanmaya) değer…”

57’nci Piyade Alayı, 25 Nisan 1915 tarihindeki Bigalı’dan yürüyüşüne bu duygu ve hislerle başamıştı.

Çanakkale Kara Muharebeleri’nde düşmanla çarpışan 79 alaydan sadece bir tanesi olan şanlı 57. Piyade Alayı, 19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal [ATATÜRK]’ün emrinde 25 Nisan 1915 tarihinden cephenin kapanışına kadar geçen sürede sayısız fedakarlığı ve kahramanlığıyla Çanakkale Zaferi’nin simgeleşen alaylarından biri olmuştur. Vatan müdafaası için şehâdet mertebesine ulaşmaktan hiçbir çekince göstermeyen şanlı alayın kahraman askerleri, muharebelerin ilk gününden son gününe kadar siperlerini bir an dahi bırakmamıştır. 57. Piyade Alayı, Çanakkale Kara Muharebeleri’ndeki fedakârlık ve kahramanlıkları sebebiyle 27. Piyade Alayı’ndan sonra sancağına harp madalyası takılan ikinci alay olmuştur. 57. Piyade Alayı’na verilen bu madalya, bizzat Sultan Mehmed Reşat ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın imzasıyla takdim edilmiştir. Özellikle 25 Nisan 1915 tarihinde Kocaçimen Tepeleri’nin düşman eline geçmesini engellemeleri ve kahramanca vuruştuğu için 30 Aralık 1915 tarihinde verilen karar şu şekilde olmuştu:

“19’uncu Fırka’ya mensub olup Çanakkale’de fevka’l-‘âde şecâ‘at ve yararlık göstermiş olan 57’nci Piyâde Alâyı nâmına sancağı üzeri sırma işleme “Devlet-i Osmanîye ile İ’tilâf Devletleri harbinde 57’nci Piyâde Alâyı’nın düşman tarafından fî 12 Nisan sene 331 [25 Nisan 1915] günü Çanakkale’de Arıburnu’nda vuku‘ bulan ilk ihrâcda karaya çıkmış düşman kuvvetlerinin ilerlemesi ve Kocaçimen Tepeleri’nin düşman eline geçmesine yevm-i mezkurdaki hareket-i serî‘a ve savlet-i şedîde-i şirânesiyle mâni‘ olmak ve aylarca düşman-ı merkum karşısında hatt-ı harbde kalarak ona karşı kahramâne muhârebeler icrâ etmek suretiyle gösterdiği fevka’l-‘âde şecâ‘at ve yararlığın hâtırâsıdır.” ‘ibâresini hâvî murassa‘ imtiyâz nişân-ı ‘âlîyesi kordelası ebâdında nısfı yeşil ve nısf-ı diğeri kırmızı kordela ile kılıçlı levhayı muhtevî altın ve gümüş imtiyâz ve harb madalyaları i‘tâ olunmuştur. Bu irâde-i senîyenin icrâsına Harbîye Nâzırı me’murdur.

22 Muharrem sene 334 ve 17 Teşrîn-i sânî sene 331 [30 Aralık 1915]”

Birinci Dünya Harbi serüvenine Tekirdağ’ın Yarçeşme Barakaları’nda başlayan 57. Piyade Alayı, Çanakkale Muharebeleri’nde göstermiş olduğu fedakârlık ve kahramanlığıyla Çanakkale’den 19. Tümen bünyesinde 2.741 mevcutla ayrılarak Galiçya Cephesi’nde çarpışmaya gitmiştir. Galiçya’da da kahramanlıklarına yenilerini ekleyen alay, vatan müdafaasının da simgeleşen alaylarından olmuştur.

57. Piyade Alayı’nın bu kahramanlıklarını gün gün, saat saat anlatan harp cerideleri, tam 106 yıl sonra gün yüzüne çıkarıldı.

2018 yılında başlayan çalışmalar Çanakkale Savaşları ve Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı ile Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi iş birliğiyle sürdürülerek yürütücülüğünü Prof. Dr. Murat KARATAŞ’ın üstlendiği projenin sonucunda 57. Piyade Alayı Komutanı Şehit Yarbay Hüseyin Avni Bey’in 106. ölüm yıldönümünde tamamlanarak bir eser haline getirildi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tarih Bölümü akademisyenlerinden Prof. Dr. Murat KARATAŞ’ın ve Arş. Gör. Buğra TERZİ’nin yayına hazırladığı “Harp Ceridelerine Göre Çanakkale Savaşları’nda 57. Alay” isimli kitap, ilgililerinin hizmetine sunuldu. Bu vesileyle eser, kahraman alayımıza ve tüm şehitlerimize ithaf edildi. Ruhları şâd olsun.